‘’Savaş şartları nedeniyle görülen lüzum üzerine,Posta ve Telgraf Nezareti,Tirebolu merkezini geçici olarak kapatarak,17 km kadar batısında bulunan Espiye’de 23 Eylül 1332’de(6 Ekim 1916)yeniden bir posta merkezi kurdu… 14 Ağustos 1916 ve19 Ekim 1916’daki tertiplenmeye göre 3. Orduya bağlı 37.Kafkas Piyade Tümeninin Tirebolu’da olan karargahı,1916 yılı sonunda Arpacık Köyü’ne intikal etti… Bolşevik İhtilali ile birlikte Kasım 1917 sonlarında Rus kuvvetlerinin çözülmesi,Türk birliklerinin 12 Şubat 1918’de ileri harekatı Rusların bölgeden çekilmesini sağladı.Rusların çekilmesinden sonra da halkın ve muhacirlerin başta açlık ve salgın hastalıklar olmak üzere yaşadıkları sıkıntılar devam etmekteydi.Arageriş köyü muhtarı Abdurrahman,Çeğel köyü muhtarı Ali Osman,Adabük köyü muhtarı Muhsin,Çukur köyü muhtarı Ahmed ile ahaliden Ali,Hasan,Mustafa ve Mehmed adlı şahıslar Espiye’den çektikleri telgrafta,geçen yıl yeterli miktarda tohumluk verilmediğinden aç ve çaresiz kaldıklarını söylüyorlar,halkın mahv ve perişan olmaması için yeterli miktarda tohumluk verilmesini Dahiliye Nezaretinden talep ediyorlardı(17 Nisan 1918)…
Gelevara Deresi diğer dereler gibi doğal yatağından taşarak çevredeki kuru alanları basardı.Bu taşkınlar bazen insan kaybına ve hayvan telefine sebep olurdu.Böyle bir taşkınlık 17 Mart 1919 Pazartesi günü meydana gelmişti.Anlaşılan o gün Espiye’de kurulan hafta pazarına gitmekte olan ve dereden kayıkla geçmekte bulunan altı kişi kayığın devrilmesi sonucu suya kapılmışlar ve boğularak ölmüşlerdi.Tirebolu kaymakamlığından verilen bilgiye göre boğularak ölenler Hacı Ali-Oğlu Hakkı,Güni(=Güney)-oğlu Osman,Çon-oğlu Ömer,Usta-oğlu Abdullah ile ismi belirlenemeyen bir kadınla bir çocuktu… Trabzon Vilayetinden Dahiliye Nezaretine yazılan 13 Nisan 1314(25 Nisan 1898 tarihli bir arzdan öğrenildiğine göre Tirebolu kazasıyla Esbiye pazarı arasındaki Gelevara Deresi üzerine yapılacak demir köprü ve Esbiye pazarına getirilecek su yolu masrafına karşılık olmak üzere 25.000 kuruşluk bilet bastırılmıştı.Yardım için bastırılan bu biletlerle hali vakti yerinde olanlara başvurulacak,fakir-fukaraya yardım istemek için asla müracaat edilmeyecekti… Temmuz 1919 sonlarında sahil kesimi büyük bir sel felaketi ile karşı karşıya kaldı.Derelerin taşması sonucunda meydana gelen sel baskınından dolayı Adabük Köyü’nde 9 hane,1serander yıkıldı,ekili araziler bundan büyük zarar gördü…’’ Kaynak:Espiye Sempozyumu-2007(Araştırma:Ayhan Yüksel)
