Doğu Karadeniz fındık üreticisi kaç liradan satacağını bilmeden dağda, bayırda fındık hasadı için hazırlık yapıyor. Orta ve uzun vadeli fındık politikası olmayan iktidarın gelip sığındığı tek kavram arz talep dengesi ve serbest piyasa oluyor.

Hatırlanacağı üzere, 2018 rekoltesine ilişkin Dünya Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Kongresi 640 bin ton ve 170 bin ton stok açıklaması yaparak piyasa da fiyatın düşük seyretmesini sağlamıştı. Türkiye İstatistik Kurumu da fındık 2018 rekoltesini 515 bin ton olarak tahmin etmişti. Bu veriler ışığında üretimde meydana gelen düşüş nedeniyle fiyatların serbest piyasada muhtemel artışı da iktidarın tüm uyarılara rağmen destekleme alımına1 Kasım 2018’de başlanması ardından ve fiyatın 14 TL açıklanması ile engellenmiştir. Uzunca bir süre fındık fiyatları bu seviyelerde seyretmiştir. Düşük açıklanan taban fiyat ve fındık alımına geç başlaması sanılanın aksine fındık fiyatlarının düşük seyretmesine de neden olmuştur.

Fındık taban fiyatını 3 ay önce açıklamayan Bakanlık Türkiye’nin en büyük fındık alıcısı ve ihracatçısı İtalyan Ferrero’nun ihtiyacı olan fındığı 11-11,5 liradan toplamasını sağlamıştır. Fiyatın bu sınırda seyretmesi sağlanarak yaz döneminde üretim bölgesine gelen gurbetçi vatandaşlarımızın, maddi durumu iyi olmayan ekonomik zorluk çeken üreticinin fındığını bu fiyatlardan satması sağlanmıştır.

Tarım Bakanı’nın yaptığı açıklamalara rağmen taban fiyatın Cumhurbaşkanınca 3 ay sonra açıklamasının anlamını fındık üreticisi gayet iyi görmüştür. 2018’de taban fiyat açıklandığında küçük üretici fındığını çoktan satmıştı. Bu nedenle açıklanan fiyatın küçük üreticiye bir yararı olmamıştı. Göreceli olarak ekonomik durumu daha iyi olan ve elindeki fındığın ihtiyacı kadar satan üreticiler ve fındığı üreticiden alan manav ve tüccarlar bu fiyattan yararlanmıştır. 

Fındık taban fiyatını 3 ay açıklayamayan Bakanlık Türkiye’nin en büyük fındık alıcısı ve ihracatçısı İtalyan Ferrero’nun ihtiyacı olan fındığı 11-11,5 liradan toplamasını sağlamıştır.

ABD'de düzenlenen Dünya Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Kongresi'nde, Türkiye'de 2019 yılında tahmini rekolte ve stoktaki fındığın toplamda 815 bin ton dolayında olacağı açıklamaları ardından TÜİK de rekoltenin 715 bin ton civarı olduğunu duyurmuştur.

Tarım ve Orman Bakanı Sayın Bekir Pakdemirli Fındık Çalıştayında yaptığı konuşmada fındık ihracatındaki döviz girdisi hedeflerine ilişkin "İnşallah orta vadede fındığın Türkiye'ye katkısı minimum 3 milyar dolar olacak şekilde bir plan ve programı hayata geçireceğiz" demiştir.

Bu üretim sezonunda da rekolteden, taban fiyata ve serbest piyasada oluşacak fiyata kadar benzer tartışmaların spekülasyonların yeniden sahnelendiği görüyoruz. İktidar fındık tekelleri karşısında yalnız sahipsiz bıraktığı üreticiye bu sezon sahip çıkmak istiyorsa destekleme alımının ne kadar olacağını ve ne zaman alıma başlanacağını derhal açıklamalıdır. Bahçedeki üretici fındığını kaça satacağını bilerek hasadını yapmalıdır. Sayın Bakan tarafından tarım ürünlerindeki en büyük ihracat kalemi olarak gururla bahsedilen fındık, stratejik bir ürünümüz olarak değerlendiriliyorsa ve ifade edildiği gibi ihracat hedefi 3 milyar dolar ve üzeri olarak hedefleniyorsa taban fiyatlar da bu hedef gözetilerek açıklanmalıdır.

Üreticinin maliyet hesapları dikkate alındığında fındık fiyatının en az 20 tl olması kaçınılmazdır. Geçtiğimiz sezon fındığını maliyetinin altında satmak durumunda kalan üretici, yeni sezonda fındığın maliyetlerini nasıl karşılayacağını bilemez haldedir. Üretici ürününe ve toprağına küsmüş vaziyettedir. Üretici maliyet hesabı yaptığında eline geçen paranın kıymeti kalmadığını görüp, bu anlamda kendisini tatmin edecek bir fiyat beklentisindedir. Bu da bu koşullarda en az 20 tl fiyatı kaçınılmaz hale getirmektedir. Geçtiğimiz yıl düşük açıklanan taban fiyat ve fındık alımına geç başlanılması sanılanın aksine fındık fiyatlarının düşük seyretmesine neden olmuştur.

Sayın Bakan ihracat hedefini iki katına çıkarıyorsa iki katına çıkan girdi maliyetlerini de göz önünde bulundurarak destekleme alımını da en azından 20 TL olarak açıklayabilmelidir. İktidarı ve Sayın Tarım Bakanını fındık tekellerine karşı üreticinin yanında daha cesur durmaya davet ediyorum. Geçtiğimiz yıl yapılan hatalar tekrar edilmesin. Fındık Üreticileri Cumhurbaşkanı Kasım yada Aralık ayında açıklama yapmasını beklemesin, Acilen fındık taban fiyatını  fındık hasat öncesi açıklanmasını bekliyoruz.(Gönül AYDIN)